Zielona herbata – dlaczego warto ją codziennie pić?

Zielona herbata to napój o szczególnych walorach smakowych i zdrowotnych. Nie jest on obcy osobom dbającym o swoje zdrowie. Zieloną herbatę pija się głównie w Azji – w Chinach oraz Japonii, ale ze względu na swoje prozdrowotne właściwości staje się coraz popularniejsza również w Europie. Dowiedz się, jakie prozdrowotne właściwości ma zielona herbata.

Czym jest zielona herbata i dlaczego jest tak ceniona?

„Każde lekarstwo jest specyficznym lekiem przeciwko jednej chorobie, ale herbata jest lekiem na wszystkie choroby” – tak lecznicze właściwości zielonej herbaty określił sławny farmaceuta chińskiej dynastii Tang – Chen Zang (618–907 r.). Jednak prozdrowotne właściwości zielonej herbaty zostały odkryte jeszcze wcześniej – 2700 lat przed naszą erą. W medycynie chińskiej stosowano ją jako lek poprawiający przepływ krwi, uśmierzający bóle stawów, odtruwający organizm i wzmacniający odporność. Obecnie lista prozdrowotnych właściwości tego napoju znacznie się wydłużyła. Są badania, które wskazują na to, że zielona herbata zapobiega rozwojowi nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych, miażdżycy naczyń krwionośnych oraz otyłości.

Zielona herbata jest napojem przygotowywanym z liści chińskiej herbaty Camellia sinensis. Obecnie uprawia się ją nie tylko w Chinach, skąd pochodzi, ale również w wielu innych krajach, w tym również na innych kontynentach (np. w Ameryce Południowej czy Afryce). Można wyróżnić wiele rodzajów zielonej herbaty, które różnią się między sobą smakiem i właściwościami. Zieloną herbatą szczególnie korzystną jeśli chodzi o walory zdrowotne jest matcha, która powstaje ze sproszkowanych herbacianych listków.

Zielona herbata – jak się ją wytwarza?

Zielona herbata – w przeciwieństwie do herbaty czarnej – nie jest poddawana procesowi fermentacji z udziałem mikroorganizmów, a jedynie w niewielkim stopniu przemianom enzymatycznym, dzięki czemu zachowuje swoje cenne składniki aktywne. Świeżo zebrane liście poddaje się działaniu pary wodnej, a następnie suszy się je. Dzięki temu nie traci ona cennych dla zdrowia substancji.

Zielona herbata – co zawiera?

Osoby dbające o swoje zdrowie nie bez powodu chętnie sięgają po zieloną herbatę. Stanowi ona cenne źródło wielu biologicznie czynnych składników, które mogą korzystnie wpływać na funkcjonowanie organizmu człowieka. Herbata zielona zawiera głównie:

katechiny, m.in. galusan epigalokatechiny (EGKG), który ma silne właściwości antyoksydacyjne. W kilku badaniach potwierdzono, że spośród żywności to właśnie zielona herbata jest najbogatszym źródłem katechin;

polifenole – przeciwutleniacze, które eliminują reaktywne rodniki tlenowe i azotowe. Ich poziom w herbacie zależy od sposobu przygotowania naparu (ilość herbaty użytej na porcję, temperatura wody i czas naparzania). Z badań wynika, że najwięcej polifenoli jest w naparze parzonym przez 10 minut, niestety ma on wtedy gorzkawy smak;

kofeinę – ilość tego składnika w zielonej herbacie jest dwukrotnie mniejsza niż w czarnej, choć niektóre publikacje naukowe wskazują na to, że jest ona porównywalna;

szczawiany – związki te łączą się ze składnikami mineralnymi, tworząc nierozpuszczalne sole, przez co utrudniają ich przyswajanie z diety i zwiększają ryzyko rozwoju kamicy nerkowej. Zawartość szczawianów w naparach herbat w dużym stopniu zależy od temperatury wody i czasu parzenia. Najwięcej jest ich w naparach zalewanych wrzątkiem, najmniej w tych parzonych w temperaturze 75°C.

Na co jest dobra zielona herbata?

Ze względu na bogaty skład substancji aktywnych regularnie pita zielona herbata może sprawdzić się w wielu obszarach funkcjonowania organizmu człowieka. Właściwości tego napoju są szerokie, przez co może być on pomocny między innymi w przypadku:

wspomagania pracy układu krążenia, ochrony przed nadciśnieniem i powstawaniem skrzepów w naczyniach krwionośnych, a także ochrony przed miażdżycą, chorobą wieńcową i ich powikłaniami,

obniżenia poziomu trójglicerydów w organizmie,

wspomagania pamięci, ochrony przed stanami depresyjnymi i demencją starczą,

wspierania kondycji skóry i ochrony przed jej przedwczesnym starzeniem się,

profilaktyki przeciwnowotworowej,

wspomagania kondycji dziąseł i ich ochrony przed chorobami oraz rozwojem paradontozy,

wspomagania odchudzania.

Zielona herbata a choroby serca

Badania epidemiologiczne wskazują, że picie 2 filiżanek herbaty zielonej dziennie znacznie obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Dzieje się tak, ponieważ zawarte w zielonej herbacie katechiny i polifenole pomagają obniżyć stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.

Zielona herbata a choroby nowotworowe

Współczesne badania epidemiologiczne wykazały, że wśród mieszkańców Azji, pijących zieloną herbatę, zapadalność na choroby nowotworowe jest mniejsza niż wśród mieszkańców krajów Zachodnich. Chodzi głównie o raka płuc, żołądka, jelita grubego czy trzustki. Jednym z argumentów przytaczanych w pracach przemawiającym za wpływem zielonej herbaty na proces karcinogenezy jest niski odsetek nowotworów płuc w Japonii. Japończycy, którzy palą znacznie więcej tytoniu niż Amerykanie, zdecydowanie rzadziej chorują na raka płuc, co ma wynikać z różnicy ilości zielonej herbaty w diecie obu populacji. Co prawda badania w tym zakresie nie są jednoznaczne, jednak jedno jest pewne – zielona herbata zawiera wiele przeciwutleniaczy, które eliminują reaktywne rodniki i tym samym obniżają ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe.

Zielona herbata a choroba Parkinsona

Badania prowadzone na chińskiej populacji wskazują na to, że picie herbaty może nieznacznie chronić przed chorobą Parkinsona. Mechanizm działania herbaty na profilaktykę tej choroby nie został jeszcze poznany, ale przypuszcza się, że wynika on z działania polifenoli i kofeiny, które zwiększają cyrkulację krwi w mózgu.

Zielona herbata a odchudzanie

Dobroczynne działanie zielonej herbaty bywa wykorzystywane również przez osoby, które chcą pozbyć się nadprogramowych kilogramów. Biorąc pod uwagę to, co w swoim składzie zawiera zielona herbata, napary faktycznie mogą okazać się pomocne jako wsparcie przy odchudzaniu. Niektóre badania wskazują, że zielona herbata obniża masę ciała, za co odpowiada kofeina i galusan epigalokatechiny. Redukują one wchłanianie tłuszczu oraz zwiększają wydatek energetyczny organizmu i spalanie tkanki tłuszczowej. Dodatkowo w składzie zielonej herbaty znajdują się katechiny, a te przyczyniają się do hamowania powstawania komórek tkanki tłuszczowej, poza tym zmniejszają wchłanianie glukozy. Trzeba też wiedzieć, że moczopędne właściwości zielonej herbaty pomagają w oczyszczeniu organizmu z nagromadzonych toksyn. W konsekwencji po połączeniu z dietą i aktywnością fizyczną picie zielonej herbaty może pomóc w zgubieniu zbędnych kilogramów, a także w redukcji tkanki tłuszczowej.

Jak parzyć zieloną herbatę?

Aby osiągnąć najlepsze właściwości smakowe zielonej herbaty, należy ją odpowiednio przygotować. Nie bez znaczenia są odpowiednie proporcje suszu i wody, a także czas parzenia oraz temperatura przegotowanej w tym celu wody. Dopilnowanie tych kwestii pozwoli czerpać jak najwięcej ze smakowych i zdrowotnych zalet zielonej herbaty. Zatem jak parzyć zieloną herbatę prawidłowo? Zobacz krok po kroku, jak to zrobić.

Zieloną herbatę parz we wcześniej ogrzanym porcelanowym czajniczku.

Do parzenia zielonej herbaty wykorzystuj miękką wodę (przefiltrowaną).

Do czajniczka wsyp potrzebą ilość zielonej herbaty (1 g suszu na 100 ml) i zalej ją wodą o temperaturze 60–85°C. Najlepsze walory smakowe osiąga się, parząc herbatę w 75°C. Jeśli nie masz termometru, po zagotowaniu wody odczekaj 15 minut – po tym czasie powinna ona osiągnąć pożądaną temperaturę.

Liście herbaty powinny się parzyć przez 5 minut. Po tym czasie należy odcedzić je od gotowego naparu.

Ważne! Krótkie parzenie liści zielonej herbaty sprawia, że napar będzie orzeźwiający i pobudzający oraz będzie miał delikatniejszy smak. Wydłużenie czasu parzenia sprawia, że przygotowana herbata działa na nas relaksująco, ale ma gorzkawy smak.

Liście zielonej herbaty możesz parzyć nawet trzykrotnie. Za każdym razem uzyskasz wówczas inne walory smakowe. Wielbiciele zielonej herbaty twierdzą, że najlepiej smakuje napar z trzeciego parzenia. Jednak nie każdemu odpowiadają walory smakowe zielonej herbaty, co nie stanowi przeciwwskazania, by czerpać jak najwięcej z jej cennych właściwości. Na rynku obecna jest bowiem zielona herbata w tabletkach, czyli w postaci suplementów z ekstraktem z zielonej herbaty.

Wykorzystanie zielonej herbaty w kosmetyce

Choć o zielonej herbacie mówi się przede wszystkim w kontekście jej picia, warto wiedzieć, że znajduje ona szerokie zastosowanie również w kosmetyce. W składzie zielonej herbaty znaleźć można wiele substancji mających działanie przeciwwolnorodnikowe. Z tego powodu zielona herbata często wykorzystywana jest jako składnik kosmetyków przeciwdziałających zbyt szybkiemu starzeniu się skóry. Zawarta w kosmetykach zielona herbata to jednak nie tylko cenne antyoksydanty – ma ona również właściwości regenerujące, a poza tym działa na skórę łagodząco i nawilżająco.

Przeciwwskazania i skutki uboczne zielonej herbaty

Długo można wymieniać, na co jest dobra zielona herbata, jednak nie każda osoba powinna ją pić. Nie zaleca się picia jej w dużych ilościach kobietom w ciąży i karmiącym piersią oraz dzieciom. Ze względu na działanie pobudzające wydzielanie soków trawiennych zielona herbata może nie być wskazana w przypadku osób, które zmagają się z chorobami żołądka. Nie zaleca się też picia zielonej herbaty przy jaskrze. Ostrożnie powinny również podchodzić do niej także osoby, które są w podeszłym wieku.

Zielona herbata nie jest pozbawiona skutków ubocznych, jednak te dotyczą przede wszystkim spożywania jej w nadmiarze. Może przyczyniać się również do bezsenności, a poza tym wchodzi w interakcje z niektórymi lekami, w tym np. z lekami stosowanymi na nadciśnienie. Zielona herbata w nadmiarze może również przyczyniać się do dolegliwości żołądkowych (efekt podrażnienia żołądka taninami), nie jest wykluczone również to, że przyczyni się do anemii, gdyż obecne w niej katechiny osłabiają wchłanianie żelaza. Nadmierne spożycie zielonej herbaty może przyczynić się też do osteoporozy, gdyż napój ten może wypłukiwać wapń z organizmu.

Bibliografia:

R. Wierzejska, Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy, „Przegląd Epidemiologiczny” 2014.

J. Całka, A. Zasadowski, J. Juranek, Niektóre aspekty leczniczego działania zielonej herbaty, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2008.