Apteczka – co powinna zawierać?

Prawidłowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy stanowi podstawę, by w sytuacjach awaryjnych móc działać szybko i skutecznie, zapewniając bezpieczeństwo osobie poszkodowanej. Istnieją różne normy określające, co musi zawierać apteczka. Nie istnieje apteczka „uniwersalna” – inaczej kompletować będziemy apteczkę podręczną, inaczej samochodową, a jeszcze inaczej domową czy szkolną, choć niewątpliwie część materiałów i środków opatrunkowych będzie się w nich powtarzać. Warto wziąć pod uwagę, w jakich okolicznościach może okazać się przydatna. Co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy i na co jeszcze zwrócić uwagę podczas jej kompletowania? Odpowiedzi na te pytania zebrane zostały w poniższym poradniku.

Apteczka pierwszej pomocy – pojemnik z podstawowymi materiałami i środkami opatrunkowymi

Pierwsza pomoc przedmedyczna może okazać się niezbędna w wielu sytuacjach – nie tylko w domu, ale również w pracy, szkole, podczas jazdy samochodem, a nawet w czasie turystycznych wycieczek. Oczywiście każdy z nas wolałby uniknąć sytuacji, gdy zgromadzone elementy apteczki okażą się potrzebne, jednak nie wszystkie wydarzenia w życiu można zaplanować, a na ewentualność tych niespodziewanych lepiej być odpowiednio przygotowanym.

Apteczka pierwszej pomocy powinna zawierać akcesoria niezbędne do zabezpieczenia poszkodowanego. W Polsce istnieje obowiązek posiadania apteczki w pewnych miejscach (np. zakładach pracy), ponadto zawartość apteczki nie powinna być przypadkowa. Kompletując elementy apteczki pierwszej pomocy, należy myśleć nie tylko o chwilowej niedyspozycji danej osoby, ale nawet o bezpośrednim zagrożeniu jej życia. Warto być zatem odpowiednio przygotowanym, by w razie konieczności móc należycie zadbać o bezpieczeństwo osoby poszkodowanej.

Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy – co powinno obejmować i od czego zależy?

Kompletując apteczkę, warto się przede wszystkim zastanowić, w jakim miejscu będzie ona używana, a także ile osób będzie z niej korzystać. Wyróżnia się jej kilka podstawowych rodzajów, w których umieszcza się niezbędne materiały i środki pomocy przedmedycznej. W wypadkach komunikacyjnych niezbędna jest na przykład dobrze wyposażona apteczka samochodowa. Podczas wędrówek czy wycieczek niewątpliwie będzie przydatna podręczna apteczka turystyczna, natomiast w biurach, szkołach, zakładach i fabrykach bardzo dobrze sprawdzi się apteczka zakładowa/przemysłowa. W miejscach publicznych szczególne zastosowanie znajduje apteczka ścienna, natomiast w warunkach domowych dobrym rozwiązaniem może okazać się apteczka domowa, która będzie zawierać nie tylko środki i materiały do pierwszej pomocy, ale i podstawowe leki. Spotykane są również apteczki medyczne/profesjonalne, których zawartość jest bardziej obszerna – w porównaniu do zawartości pozostałych rodzajów apteczek.

Zawartość apteczki najlepiej dostosować do okoliczności, w których mielibyśmy z niej korzystać. Jest naturalne, że nieco inne elementy powinna mieć domowa apteczka, inne podręczna apteczka turystyczna, a jeszcze inne apteczka do biura. Różnić może się również zawartość apteczki samochodowej oraz apteczki pierwszej pomocy w szkole. Niezależnie od rodzaju potrzebnej apteczki, w jej elementy można się zaopatrzyć w aptece internetowej Rosa. W ofercie posiadamy zarówno skompletowane już apteczki, jak i przydatne materiały opatrunkowe, środki do odkażania ran i przyspieszające ich gojenie się, czy też podręczne leki i produkty medyczne, które warto mieć pod ręką.

Co musi zawierać apteczka domowa?

Domowa apteczka to obowiązkowy element wyposażenia każdego mieszkania, który powinien być przemyślany i skompletowany z myślą o domownikach, którzy w każdej chwili mogą potrzebować z niego skorzystać. Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy to przede wszystkim środki opatrunkowe, które warto mieć pod ręką na wypadek różnego rodzaju skaleczeń, oparzeń czy stłuczeń. W domowej apteczce znaleźć powinny się między innymi:

• kompresy jałowe,
• gaza i bandaże,
• plastry o różnych rozmiarach,
• chusteczki jednorazowe,
• chusta trójkątna,
• kompresy żelowe,
• nożyczki.

W domu powinny znaleźć się również sprzęty, które umożliwiają szybką ocenę stanu zdrowia domownika, w tym: dobry termometr, ciśnieniomierz, pulsoksymetr, a także glukometr – jeśli domownicy zmagają się z cukrzycą. Zawartość apteczki domowej warto uzupełnić również o leki. Domownicy znają się bowiem bardzo dobrze i wiedzą o ewentualnych alergiach czy problemach zdrowotnych członków rodziny. Jeśli chodzi o leki, które warto mieć w domu na wszelki wypadek, wymienić należy:

• środki przeciwbólowe i przeciwzapalne,
• środki przeciwgorączkowe,
• środki przeciwbiegunkowe i uzupełniające elektrolity,
• leki na zaparcia lub wzdęcia,
• leki przeciwalergiczne i wapno,
• maści na ukąszenia owadów,
• środki dezynfekujące (np. woda utleniona, octenisept),
• maści na oparzenia i stłuczenia,
• środki ułatwiające zasypianie czy łagodzące napięcie i stres,
• sól fizjologiczną,
• leki na katar, ból gardła lub kaszel czy przeziębienie,
• przyjmowane witaminy,
• środki do higieny uszu i krople do oczu.

Należy pamiętać, że apteczka domowa nie powinna być przechowywana w zasięgu małych dzieci. Mowa między innymi o lekach, które maluchy mogłyby przypadkowo spożyć. Warto jednak zapewnić dziecku dostęp do podstawowych środków opatrunkowych, których samodzielne użycie mogłoby okazać się niezbędne, kiedy nie może zająć się tym osoba dorosła. Wystarczą tu plastry bądź materiały opatrunkowe, które najmłodszy potrafi wykorzystać. Apteczkę domową najlepiej przechowywać w zamykanej szafce w pokoju, wskazując osobę odpowiedzialną za jej skład.

Sporo osób przechowuje domowe apteczki w łazience lub kuchni, jednak nie jest to zalecane rozwiązanie – ze względu na panujące w tych pomieszczeniach warunki, które mogłyby niekorzystnie wpłynąć np. na leki.

Zawartość apteczki pierwszej pomocy w szkole

Posiadanie wyposażonej apteczki pierwszej pomocy w szkole jest niezbędne, a jej poszczególne elementy powinny być skompletowane przez personel szkoły. W takiej apteczce pierwszej pomocy nie powinny znajdować się leki, lecz różnego rodzaju materiały opatrunkowe, które w razie pilnej potrzeby można wykorzystać. Wśród elementów, w które dobrze jest wyposażyć szkolną apteczkę, wymienić należy rękawiczki jednorazowe, ustnik do sztucznego oddychania, koc termiczny, gazy jałowe, gaziki dezynfekujące, plastry z opatrunkiem i bez opatrunku, bandaże elastyczne, nożyczki, chusty trójkątne czy też sól fizjologiczną w ampułkach.

Choć w każdej szkole powinna znajdować się apteczka, warto również, by dziecko nosiło przy sobie okrojoną wersję apteczki pierwszej pomocy – by móc skorzystać z materiałów opatrunkowych, gdy będą potrzebne. Co powinno być w apteczce noszonej w plecaku przez dziecko? Dobrze jest wyposażyć malucha w podstawowe plastry, przylepce, opatrunki, kompresy i chusty, a także instrukcję pierwszej pomocy, nożyczki i rękawiczki jednorazowe.

Zawartość apteczki samochodowej – wyposażenie obowiązkowe i dodatkowe

Przemyślany skład apteczki samochodowej jest bardzo ważny. Brak apteczki, czy też apteczka niewłaściwie skompletowana, to nie tylko ryzyko mandatu, ale przede wszystkim zagrożenie życia w sytuacjach, gdy faktycznie ratunkowe wyposażenie przedmedyczne będzie niezbędne.

Gromadząc elementy do apteczki samochodowej, należy zatem skupić się na trosce o bezpieczeństwo kierowcy i jego pasażerów. Przede wszystkim trzeba pamiętać o normach obowiązujących w Unii Europejskiej, które bezpośrednio określają, co musi zawierać apteczka samochodowa.

Zgodnie z normą DIN 13164 wyposażenie obowiązkowe apteczki samochodowej to:

• kompresy sterylne o wymiarach 10x10 cm (min. 6 szt.),
• plastry 10x6 cm (8 szt.),
• plaster w rolce (przylepiec 5 m x 2,5 cm),
• opatrunki sterylne indywidualne (rozmiar G – 1 szt., rozmiar M – 3 szt.),
• sterylne chusty opatrunkowe 60x80 cm (2 szt.) i 40x60 cm (1 szt.),
• chusty trójkątne (2 szt.),
• opaski elastyczne (4 m x 6 cm – 2 szt. i 4 m x 8 cm – 3 szt.),
• nożyczki ratunkowe bez ostrych zakończeń,
• folia termiczna (koc ratunkowy 160x210 cm),
• rękawiczki jednorazowe (min. 4 szt.),
• chusteczki odkażające (2 szt.),
• instrukcja udzielania pierwszej pomocy.

Kompletując wyposażenie swojej apteczki do samochodu, warto jednak uwzględnić również inne elementy, które mogą ułatwić udzielanie pierwszej pomocy, przyspieszyć pewne czynności pomocy przedmedycznej, a także wpłynąć na bezpieczeństwo osób po wypadku. Podstawową zawartość apteczki samochodowej dobrze zatem wzbogacić o takie elementy, jak np. ustniki do sztucznego oddychania, latarkę, dodatkowe zestawy opatrunkowe, a nawet race świetlne.

Jeśli chodzi o zawartość apteczki samochodowej, unikać należy elementów zbędnych, które mogłyby być wykorzystane nieprawidłowo w sytuacjach stresowych. Mowa między innymi o ostrych przedmiotach, wacie, ligninie czy środkach dezynfekcyjnych. Nie jest to również miejsce na leki, gdyż zmienne warunki temperatur i wilgotności, które panują w samochodzie, mogłyby przyczynić się do zepsucia się farmaceutyków. Osobną kwestią jest bezpieczeństwo podawania leków osobie poszkodowanej, której nie znamy – może to bardziej zaszkodzić niż pomóc.

Bardzo istotne jest również miejsce, gdzie umieścimy skompletowaną apteczkę samochodową. Nawet najlepiej wyposażona apteczka samochodowa na niewiele się przyda, jeśli w sytuacji awaryjnej nie będziemy mogli się do niej dostać. Apteczki nie umieszczamy zatem na dnie bagażnika czy w skrytkach, o których istnieniu nie będziemy pamiętać. Najlepiej przechowywać apteczkę w łatwo dostępnym miejscu, do którego zawsze można sięgnąć – bez potrzeby wypakowywania części bagaży czy wyposażenia auta.

Apteczka do biura i zakładu pracy – co warto uwzględnić?

Polskie prawo nie określa dokładnie, co powinno być w apteczce biurowej, jednak nie oznacza to, że jej zawartość powinna być przypadkowa. Dla ułatwienia kompletowania zawartości apteczki, za bazę można przyjąć niemiecką normę DIN 13157. Jest bardzo ważne, by dostosować jej elementy do charakterystyki pracy w danym zakładzie – wzbogacając wymienione w normie wyposażenie o elementy dodatkowe, które mogą okazać się przydatne. Dobrze, by apteczka do biura zawierała między innymi:

• ustnik do sztucznego oddychania,
• rękawiczki jednorazowe,
• instrukcję udzielania pierwszej pomocy,
• plastry + plaster w rolce,
• opaski elastyczne,
• kompresy,
• opatrunki indywidualne M, G, K,
• chusty opatrunkowe,
• chusty trójkątne,
• chusty flizelinowe,
• koc ratunkowy,
• nożyczki,
• zimny kompres,
• kompres na oko.

Wątpliwości budzi nieco wyposażenie apteczki pierwszej pomocy w biurze o leki. Polskie prawo bezpośrednio nie zabrania takich działań, jednak należy pamiętać, że w zakładzie pracy obecne są osoby o różnym stanie zdrowia i historii medycznej, które mogą posiadać uczulenie bądź inne przeciwwskazania do stosowania danych medykamentów. Nawet najbardziej oczywiste wskazanie do zażycia leku jest ograniczone ewentualnymi przeciwwskazaniami, a te są kwestią indywidualną. Przyjęcie groźnych dla siebie leków mogłoby być dla osoby poszkodowanej bardziej szkodliwe niż ich nieprzyjęcie przy wskazaniach do tego. Zaleca się jednak, by w apteczce znalazły się leki na bazie kwasu acetylosalicylowego, które stanowią pierwszą pomoc przy podejrzeniu zawału serca.

Miejsce apteczki w zakładzie pracy powinno być odpowiednio oznakowane i ogólnodostępne, a zawartość apteczki powinna być regularnie sprawdzana i w razie potrzeby uzupełniana. Wybrany personel powinien być również przeszkolony w kwestiach udzielania pierwszej pomocy. Liczba apteczek pierwszej pomocy powinna być ponadto dostosowana do liczby zatrudnionych pracowników, a także do rodzaju i poziomu występującego w miejscu pracy zagrożenia. Wyposażenie warto ustalić w porozumieniu z lekarzem, który sprawuje opiekę nad pracownikami danego zakładu pracy lub ze specjalistą BHP.

Podręczna apteczka, czyli przezorny zawsze ubezpieczony

Wybierając się na wycieczkę – w bliższe czy dalsze rejony, również warto mieć przy sobie podstawowe produkty, które umożliwią nam udzielenie pierwszej pomocy w sytuacjach awaryjnych. Podręczna apteczka przyda się niewątpliwie podczas wycieczki w góry, ale może być również przydatna w lesie, czy też w czasie rekreacyjnego uprawiania sportów.

Kompletując elementy apteczki podręcznej, należy skupić się na środkach i materiałach niezbędnych do pomocy przy stłuczeniach, skręceniach, obiciach, złamaniach czy ranach, ale również na elementach ułatwiających wykonanie sztucznego oddychania czy zabezpieczenie termiczne poszkodowanego. Nie jest jednoznacznie określone prawnie, co musi zawierać apteczka podręczna, dlatego najlepiej dostosować jej zawartość do osób, które będą uczestniczyły w wycieczce, a także rodzaju planowanej aktywności. Co powinno być w apteczce? Pomocne mogą być między innymi:

• leki przyjmowane na co dzień lub w sytuacjach awaryjnych (np. leki na alergię, środki przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe, leki na cukrzycę, preparaty z kwasem acetylosalicylowym),
• maseczki do sztucznego oddychania,
• koc termiczny,
• chusteczki do dezynfekcji,
• rękawiczki jednorazowe,
• plastry różnego rodzaju,
• opatrunek w sprayu,
• środki do odkażania,
• bandaże, kompresy sterylne, opaski elastyczne.

Regularnie kontroluj zawartość apteczki i szafki na podręczne leki

Posiadanie prawidłowo skompletowanej apteczki to podstawa, jeśli chodzi o możliwość szybkiego zadbania o bezpieczeństwo osób znajdujących się w naszym najbliższym otoczeniu. Nie wystarczy jednak samo wyposażenie apteczki pierwszej pomocy w niezbędne materiały i środki pomocy przedmedycznej, czy też leki, by następnie odłożyć ją do szafy, zapominając o jej istnieniu. Bardzo ważne, by zawartość apteczki była regularnie kontrolowana. Jest to istotne nie tylko po to, by uzupełniać ewentualne braki w wyposażeniu, które mogą się pojawić naturalnie – wraz z bieżącym zapotrzebowaniem. Ważne jest to również z tego powodu, że produkty znajdujące się w apteczkach mają swoje terminy przydatności do użycia.

Należy systematycznie kontrolować terminy przydatności poszczególnych elementów apteczki. Jeśli chodzi o leki, istotna jest nie tylko data ważności na opakowaniu, ale również czas otwarcia danego opakowania. Jeśli np. otwieramy syrop z datą ważności, która upływa za rok, musimy mieć świadomość, że powinno się go wyrzucić wcześniej (np. po 6 miesiącach od otwarcia, co będzie oznaczone na opakowaniu). Dobrą praktyką w tej sytuacji jest zapisywanie na opakowaniu daty jego pierwszego otwarcia, by podczas kontroli wiedzieć, czy lek nadaje się jeszcze do użytku. Przeterminowane leki najlepiej wyrzucić do pojemników utylizacyjnych znajdujących się w aptekach.

Kompletujemy apteczkę pierwszej pomocy – o czym warto pamiętać?

Nikt nie jest w stanie przewidzieć sytuacji, kiedy pojawi się problem wymagający pilnego skorzystania z apteczki pierwszej pomocy. Warto mieć w pobliżu podstawowe środki pierwszej pomocy – w celu uniknięcia kłopotów związanych z poszukiwaniami najbliższej miejscu aktualnego przebywania apteki. Kompletowanie apteczki pierwszej pomocy w dużym stopniu uzależnione jest od jej przeznaczenia, jednak każda apteczka powinna zawierać przynajmniej podstawowy zestaw materiałów i środków pomocy przedmedycznej. Duże znaczenie ma także dostosowanie jej zawartości do potrzeb osób, które w nagłych przypadkach będą z niej korzystać. Gromadząc w apteczce materiały i środki pomocy przedmedycznej, należy również dopilnować ich właściwego przechowywania. Elementy apteczki powinny być łatwo dostępne w sytuacjach awaryjnych, a przy tym dobrze zabezpieczone przed wpływem czynników zewnętrznych.