Staranie się o dziecko już od dawna nie jest proste. Teoretycznie…wszystko wiadomo, ale natura jest coraz mniej po naszej stronie i zanim doczekamy się upragnionego potomstwa, trzeba sobie poradzić z wieloma przeciwnościami.  Okazuje się, że co piąta para cierpi z powodu niepłodności, co oznacza, że nie uzyskuje ciąży po roku, pomimo niestosowania antykoncepcji i regularnego współżycia.

Niepłodność nie jest problemem wyłącznie naszych czasów. Istnieje od zawsze, ale nigdy wcześniej nie była problemem tak masowym. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje niepłodność za chorobę, lekarze zaś za duże wyzwanie, ponieważ wiele aspektów płodności i niepłodności jest ciągle nieznanych.

Specjaliści zgodni są co do tego, że zaawansowany wiek partnerów jest poważnym utrudnieniem. „Zaawansowany” wiek  w odniesieniu do płodności  to 35 rok życia! Obojga, zarówno kobiety jak i mężczyzny. I w przypadku  takiej pary, pomimo że konsultacja specjalistyczna jest niezbędna po 1 roku nieskutecznych prób zajścia w ciążę, eksperci zalecają skrócenie terminu rozpoczęcia leczenia o połowę.

Należy pamiętać o tym, że oprócz wieku partnerów jest wiele innych przyczyn niepłodności takich jak spożywanie słabej jakości jedzenia, brak ruchu, stres, brak odpoczynku, stosowanie używek, choroby takie jak otyłość, cukrzyca, choroby tarczycy ale także zanieczyszczenie środowiska. Do niepłodności przyczyniają się również schorzenia zarówno kobiece (np. endometrioza, PCO) jak i męskie (np. infekcje, przegrzewanie jąder).

Każdy przypadek niepłodności może mieć inną przyczynę i powinien być konsultowany z lekarzem na podstawie obserwacji i przeprowadzonych badań diagnostycznych. Ale pary starające się o dziecko mogą przygotować się do ciąży i poprawić jakość swojego życia i zdrowia poprzez  bogate w witaminy i minerały jedzenie, suplementację składników wspomagających płodność i zajście w ciążę, odpoczynek, rezygnację z używek, sport, leczenie tarczycy, otyłości.

Rekomendacje dla kobiet

Zgodnie z rekomendacjami PTGiP dotyczącymi stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, „optymalna podaż makro, mikroelementów i witamin w okresie prekoncepcyjnym, podczas ciąży i w okresie laktacji pozytywnie wpływa na wewnątrzmaciczne wzrastanie płodu i zdrowie matki”.

Rekomendacje oparte są na dowodach naukowych, mówią więc o tym, co medycyna może „na dziś” potwierdzić. Wśród najważniejszych składników, które są rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników są:

  • kwas foliowy - niezbędny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Niektórzy nie
  • Jod - niezbędny dla prowidłowego rozwoju płodu, wspomaga funkcjonowanie tarczycy.
  • Witamina D3 - jest ważna dla rozwoju układu kostnego oraz pełni ważną role w podziale komórkowym.
  • Magnez - jest ważny w budowie układu kostnego i zapobieganiu powikłaniom ciążowym, a jego niedobór jest niestety powszechny.
  • Żelazo - odgrywa istotną rolę przy podziale komórkowym, niedobór może powodować szereg powikłań i wad rozwojowych płodu.

Stres oksydacyjny

Stres oksydacyjny jest naukowo udowodniony. Cały czas trwają badania które przynoszą coraz więcej wiadomości na temat wpływu stresu oksydacyjnego na płodność.

Stresu oksydacyjnego nie można całkowicie wyeliminować, a nawet gdyby było to możliwe, to całkowita eliminacja byłaby niekorzystna. Wolne rodniki mają również korzystny wpływ na niektóre ważne etapy zapłodnienia i rozwoju zarodka, dlatego ważne jest zachowanie równowagi oksydo-redukcyjnej, czyli sytuacji kiedy ilość wolnych rodników jest opanowana przed organizm.

Skoro wiemy, że stres oksydacyjny działa niekorzystnie na płodność i wiemy jak możemy się przed nim bronić, możemy wykorzystać tę wiedzę dla wzmocnienia swojej płodności. Kilka przykładów antyoksydantów i sposobu ich oddziaływania na płodność kobiet:

  • Witamina C - jest najważniejszym przeciwutleniaczem, przekształca wolne rodniki w związki o mniejszej toksyczności. Usuwa reaktywne formy tlenu z organizmu. Chroni DNA, proteiny i lipidy przed reakcjami wolno-rodnikowymi. Człowiek sam nie wytwarza witaminy C! Trzeba ją dostarczyć do organizmu z zewnątrz.
  • Witamina E - jest bardzo skutecznym antyoksydantem, zapobiega m.in. zakrzepicy, podnosząc poziom prostaglandyn, które uniemożliwiają zlepianie się płytek krwi.
  • Selen - chroni komórki przed działaniem aktywnego tlenu, reguluje funkcjonowanie tarczycy i wzmacnia układ odpornościowy.
  • Cynk - reguluje cykl miesiączkowy, jest ważny dla działania układu odpornościowego i jest silnym przeciwutleniaczem
  • Mangan - wykazuje działanie przeciwutleniające, poprawia libido i wpływa na poziom estrogenów u kobiet.
  • Luteina - powoduje wzrost działania antyoksydantów enzymatycznych.
  • Glutation - jest głównym nieenzymatycznym przeciwutleniaczem, występującym w oocytach i zarodkach, usuwa groźny dla organizmu nadtlenek wodoru.
  • Koenzym Q10 - wiąże wolne rodniki, zapobiega niekorzystnym modyfikacjom w DNA i białkach.

Stosując suplementy diety zawierające antyoksydanty, nie jest najważniejsze, żeby danych składników było „jak najwięcej”, ale kluczowe są odpowiednie ich ilości i proporcje.

Problemy męskie

Dla wielu mężczyzn niespodzianką jest sam fakt, że istnieje lekarz, który zajmuje się zdrowiem mężczyzny. Większość panów o istnieniu androloga (z gr. andros=mężczyzna, logos=nauka) dowiaduje się dopiero, kiedy mają problem ze spłodzeniem potomka (posiadaniem dziecka).

Andrologia jest nauką, mającą niewątpliwie jeszcze wiele do odkrycia.

W kontekście męskiej niepłodności coraz powszechniej podnoszony jest problem stresu oksydacyjnego. Temat ten jest o tyle ważny, że niepłodność męską w ok. 40% uważa się za tzw. idiopatyczną, czyli taką, której nie można wyjaśnić. W praktyce oznacza to, że mężczyzna teoretycznie jest zdrowy, ma prawidłowe wyniki nasienia oraz inne parametry, ale nie udaje się doprowadzić do ciąży. I właśnie stres oksydacyjny jest najbardziej prawdopodobną przyczyną takiego stanu rzeczy. Wiemy poza tym, że odpowiada on za szereg problemów z płodnością, co zostało naukowo dowiedzione, np. powoduje osłabienie ruchliwości plemników, uszkadza materiał genetyczny plemnika.

Niewątpliwie, dbając o swój organizm w perspektywie płodności, mężczyzna powinien dbać o poziom stresu oksydacyjnego. Można to robić na różne sposoby, np. wysypiać się, dbać o odpowiednią jakość jedzenia, uprawiać sport (ale w odpowiednich proporcjach), nie palić papierosów, nie stosować używek (alkoholu, narkotyków),nie stresować się i w dodatku jeszcze nie narażać na zanieczyszczenie środowiska i wpływ pola magnetycznego. Słowem mężczyzna żeby uniknąć stres oksydacyjnego powinien prowadzić idealne życie:)

Antyoksydanty u mężczyzn

W redukcji stresu na szczęście pomaga sam organizm, produkując tzw. enzymatyczne antyoksydanty, a jak jest ich za mało lub są problemy z ich właściwym funkcjonowaniem, można posiłkować się suplementacją substancji, które mają działanie antyoksydacyjne. Kilka najważniejszych:

  • L-Karnityna - wspomaga wytwarzanie energii, potrzebnej do ruchliwości plemników. Znacząco poprawia wskaźnik ciąż i żywych urodzeń, kiedy jest stosowana z innymi witaminami i cynkiem.
  • L-Arginina - jest niezbędna do produkcji nasienia. Wpływa na ruchliwość plemników oraz poprawia erekcję.
  • Cynk - zwiększa ruchliwość i koncentrację plemników, poprawia dojrzewanie nasienia i syntezę testosteronu
  • Selen - uczestniczy w produkcji nasienia i poprawia jego jakość. Wpływa na morfologię i ruchliwość plemników
  • Glutation - jest bardzo ważnym antyoksydantem. Poprawia ruch postępowy, chroni białka, lipidy i kwasy nukleinowe przed uszkodzeniem oksydacyjnym
  • Koenzym Q10 - chroni komórki plemników. Badania wskazują na wyższy wskaźnik ciąż i żywych urodzeń przy stosowaniu koenzymu Q10 wraz z innymi przeciwutleniaczami.
  • Witamina C - zapewnia wsparcie żywieniowe, poprawia ruch i koncentrację plemników.
  • Witamina E - wpływa na koncentrację, ruchliwość i morfologię.
  • Witamina A - wsparcie żywieniowe, istotny „wymiatacz” wolnych rodników.
  • Kwas foliowy - nie tylko dla kobiet! Ma wpływ na prawidłową spermatogenezę, poprawia jakość nasienia i wskaźnik ciąż.

Można powiedzieć, że antyoksydanty mają wpływ na podstawowe parametry nasienia: ruchliwość, ruch postępowy, morfologię, liczbę i koncentrację plemników. Mają znaczenie również w odniesieniu do fragmentacji DNA, są więc ważne w przekazywaniu materiału genetycznego.

Do ciąży można się dobrze przygotować, zarówno z kobiecej jak i męskiej strony. Warto zwrócić uwagę na odpowiednie suplementy diety.

Specjaliści zajmujący się leczeniem niepłodności, podkreślają, że ważne jest „holistyczne podejście do problemu”. Uzyskanie „prawidłowej ciąży i urodzenie zdrowego dziecka”, to zadanie dla obojga partnerów. Trzeba się do tego odpowiednio przygotować.

Źródła: