Żelazo to jeden z kluczowych składników odżywczych biorący udział przede wszystkim w procesach krzepnięcia, wzmacnianiu odporności czy funkcjonowaniu układu nerwowego. Z tego też powodu jego niedobory są dotkliwie odczuwane – przede wszystkim pojawiają się zmęczenie, wzmożona senność, a także problemy z wypadaniem włosów czy łamliwością paznokci. Niedobór żelaza w dalszej konsekwencji prowadzi do rozwoju anemii.

Co prowadzi do niedoboru żelaza? Jakie są jego objawy? Co jeść, aby uniknąć niedoboru? Sprawdź!

Niedobór żelaza – przyczyny. Z czego wynika?

Żelazo w ludzkim organizmie wchodzi w skład większości białek i enzymów. Dlatego też jego niedobory jednocześnie oznaczają zaburzenie funkcjonowania tych kluczowych struktur. Organizm jest osłabiony i niezdolny do właściwej pracy.

Niedobory żelaza są szczególnie powszechne u dzieci „niejadków” oraz tych, które nie mają odpowiednio zbilansowanej diety. Wśród dorosłych na zbyt małą podaż żelaza cierpią najczęściej osoby z:

  • zaburzeniami wchłaniania;
  • ubogą dietą, która nie pokrywa zapotrzebowania na kluczowe składniki odżywcze.

Na niedobór żelaza częściej są narażone kobiety, co wynika m.in. z faktu comiesięcznej utraty krwi. Zbyt małą podaż tego pierwiastka można zaobserwować w trakcie ciąży.

Niedobór żelaza – skutki. Czym jest niedokrwistość z niedoboru żelaza?

Zbyt niskie stężenie żelaza w organizmie, utrzymujące się przez dłuższy czas, w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju anemii. W przebiegu tej choroby dochodzi do zmniejszenia objętości krwinek czerwonych i ilości produkowanej hemoglobiny względem zapotrzebowania komórek na tlen. Oznacza to, że ilość wyprodukowanej krwi jest zbyt mała, aby dostarczyć wszystkim komórkom taką ilość tlenu, jakiej potrzebują.

Z tego powodu organizm nie jest w stanie funkcjonować sprawnie, co przejawia się poważnymi zaburzeniami snu, problemami z oddychaniem, spadkami nastroju czy zmianami skórnymi. Wynika to z niedotlenienia komórek.

Czy niedobór żelaza jest groźny?

Tak, utrzymujący się niedobór żelaza jest groźny, gdyż sprzyja rozwojowi niedokrwistości, która znacznie pogarsza stan zdrowia i ogólne funkcjonowanie. Przejściowe niedobory żelaza również osłabiają organizm, dlatego warto dbać o odpowiednią podaż tego pierwiastka.

Niedobór żelaza – objawy. Po czym rozpoznać?

Objawy niedoboru żelaza w organizmie są dość liczne. Jednym z pierwszych i zarazem kluczowych symptomów są uczucie zmęczenia, ogólne osłabienie i wzmożona senność. Osoby z niedoborem mogą również zaobserwować u siebie bladą skórę, zaburzoną pracę serca (np. kołatanie) czy tendencję do zawrotów głowy.

Oprócz tego można zaobserwować:

  • pękanie kącików ust,
  • ciągłe uczucie zimna,
  • dreszcze,
  • zaburzenia w zakresie oddychania – duszności lub spłycony oddech;
  • większą podatność na infekcje.

Niedobór żelaza wywołuje również objawy neurologiczne, takie jak mroczki, obniżenie nastroju (a nawet apatia), pogorszenie funkcjonowania poznawczego (problemy z pamięcią i koncentracją).

Niedobór żelaza – objawy skórne

Niedobór żelaza powoduje również objawy skórne, takie jak:

  • cienie pod oczami,
  • nadmierną suchość skóry,
  • szarość cery (skóra pozbawiona jest blasku),
  • silne przesuszanie się ust.

Niedobór żelaza a wypadanie włosów

Niedobór żelaza wpływa również na kondycję włosów. Pierwiastek ten jest istotny w wielu procesach związanych z cyklem wzrostu włosa i jego kondycji, dlatego też niedobór żelaza sprzyja wypadaniu włosów. Oprócz tego mniejsza podaż żelaza oznacza spadek ilości hemoglobiny transportującej tlen i składników odżywczych, a to oznacza niedożywienie cebulek włosowych i ich osłabienie.

Niedobór żelaza a paznokcie

Zbyt małą podaż żelaza odczują także paznokcie. Płytka staje się wówczas znacznie bardziej podatna na uszkodzenia. Jest krucha i łamliwa, a paznokcie z trudem rosną.

Niedobór żelaza we krwi – jakie badania wykonać?

Podstawowym badaniem jest morfologia krwi. Warto wykonać oznaczenie z pomiaru stężenia białek, takich jak ferrytyna i transferyna. Zalecana jest także diagnoza ogólnej zdolności wiązania żelaza. Badania te warto skonsultować z lekarzem, który określi najlepszy sposób uzupełnienia i suplementacji żelaza.

Niedobór żelaza w ciąży – jak może wpłynąć na dziecko?

W czasie ciąży dodatkowo wzrasta zapotrzebowanie na żelazo. Podstawą do jego dostarczenia powinna być przede wszystkim dieta, choć niekiedy zalecana jest dodatkowa suplementacja – po konsultacji z lekarzem (np. gotowymi zestawami witamin i składników mineralnych dla kobiet, takimi jak Kerabione Mama).

Niedobór żelaza w ciąży może wpłynąć na zbyt małą masę urodzeniową dziecka, zahamować jego rozwój, a nawet doprowadzić do poronienia.

Niedobór żelaza – co jeść?

Niedobór żelaza należy przede wszystkim uzupełnić na poziomie diety. Dlatego do jadłospisu warto włączyć produkty takie jak:

  • chude mięso,
  • kakao,
  • żółtka jaj,
  • pieczywo pełnoziarniste,
  • rośliny strączkowe,
  • szpinak,
  • orzechy,
  • buraki.

Uzupełniając niedobory żelaza, warto uważać na produkty takie jak kawa lub herbata, gdyż wypłukują ten pierwiastek z organizmu. Warto wówczas z nich zrezygnować lub znacznie ograniczyć korzystanie.

Jak długo leczy się niedobór żelaza?

Leczenie niedoborów żelaza jest kwestią indywidualną i zależy przede wszystkim od tego, jak duże były niedobory. Zwykle poziom pierwiastka wyrównuje się po ok. 21 dniach przestrzegania zaleceń. Jednak całkowita terapia może trwać nawet kilka miesięcy.

Po wyrównaniu niedoborów należy pamiętać o utrzymaniu optymalnego poziomu żelaza, aby nie dopuścić do ponownego zaniżenia jego stężenia.

Przy niedoborach żelaza oprócz diety warto wdrożyć suplementację, np. Olimp Chela-Ferr czy dla kobiet w ciąży – Ferisan Pregna (suplementację należy wcześniej skonsultować z lekarzem).