Opryszczka to wirusowa choroba zakaźna, która najczęściej dotyczy okolicy warg. Zakażenia wirusami opryszczki są powszechne. Jeśli wirus przedostanie się do organizmu człowieka, zostaje w nim już do końca życia, nie ma bowiem możliwości całkowitego wyleczenia tej choroby. Nawroty opryszczki można jednak skutecznie leczyć, stosując leki przeciwwirusowe i preparaty do stosowania miejscowego takie jak maści i kremy. Jak wygląda opryszczka i jakie są jej przyczyny? Ile trwa opryszczka na ustach i jak z nią skutecznie walczyć? Odpowiadamy!

Czym jest opryszczka i co ją wywołuje?

Opryszczka to ogólna nazwa używana do określenia zakażeń opryszczkowych. Jest to wykwit skórny, najczęściej krosta na wardze, wywołana przez zakażenie wirusowe.

Przyczyną opryszczki są dwa blisko ze sobą spokrewnione wirusy takie jak wirus HSV-1 (typu 1) i wirus HSV-2 (typu 2) (Herpes simplex virus, wirus opryszczki zwykłej). W przypadku zakażenia tym pierwszym rozwija się opryszczka wargowa, a drugim opryszczka narządów płciowych, choć zdarza się też na odwrót.

Jak można zarazić się wirusem opryszczki?

Zakażenie wirusem opryszczki przenosi się przez bezpośredni kontakt z chorym (wirus znajduje się w jego wydzielinach). Opryszczka u dzieci niekiedy jest efektem zakażenia okołoporodowego – z kobiety ciężarnej na płód lub noworodka.

Wirus opryszczki typu 1 przenosi się przez ślinę, wydzielinę pęcherzykową oraz bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi i skórą, przy czym najbardziej zaraźliwy jest płyn z pęcherzyków. Oznacza to, że opryszczką zarazić się można np. przy całowaniu lub picie z jednej szklanki czy butelki. Do zakażenia wirusem typu 2 dochodzi natomiast podczas kontaktów seksualnych lub w czasie porodu. Warto dodać, że zakażenie HSV-1 nie wyklucza w przyszłości zakażenia HSV-2.

Opryszczka – rodzaje

Zakażenie wirusem opryszczki może przyjąć różną postać. Wyróżnia się takie typy opryszczki jak:

  • opryszczka błony śluzowej jamy ustnej i gardła – jako ostre zapalenie błony śluzowej dziąseł i jamy ustnej czy ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych lub zakażenie nawrotowe, czyli opryszczka na ustach (wargowa),
  • opryszczka narządów płciowych – zakażenie pierwotne lub wtórne,
  • opryszczka narządu wzroku,
  • opryszczka skóry – jako zanokcica opryszczkowa, „opryszczka zapaśników”, wyprysk opryszczkowy,
  • opryszczkowe zapalenie mózgu,
  • nawracające zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Czynniki sprzyjające rozwojowi opryszczki

Wirus opryszczki pozostaje w organizmie w postaci utajonej (w stanie „uśpienia”) i może zostać reaktywowany w sprzyjających warunkach. Czynniki mogące przyczynić się do reaktywacji wirusa opryszczki to m.in.:

  • zakażenia górnych dróg oddechowych,
  • przemęczenie,
  • wyziębienie,
  • gorączka,
  • niedożywienie,
  • ekspozycja na silne światło słoneczne,
  • zabiegi stomatologiczne,
  • urazy i operacje,
  • miesiączka,
  • silny stres.

Jedną z metod zapobiegania nawrotom opryszczki jest więc unikanie czynników ją wywołujących.

Opryszczka wargowa – objawy

Jedną z najczęściej występujących postaci zakażenia nawrotowego wywołanego HSV-1 (rzadziej HSV-2) jest opryszczka wargowa (potocznie „zimno”), dlatego właśnie jej objawy sobie teraz omówimy. W większości przypadków ma łagodny przebieg i nie towarzyszą jej objawy ogólne.

Opryszczka na ustach objawia się nielicznymi skupiskami bolesnych pęcherzyków zapalnych lokalizujących się na pograniczu błony śluzowej i skóry, zazwyczaj w kąciku ust lub w ich okolicy. Zanim jednak wystąpią wykwity, pojawiają się objawy takie jak swędzenie i pieczenie skóry w okolicy ust oraz zaczerwienienie w tym miejscu.

Opryszczka wargowa lubi często nawracać. Epizody nawrotów występują średnio 2 razy w roku, a u niektórych dużo częściej.

Co robić w razie wystąpienia objawów opryszczki?

W przypadku łagodnych słabo nasilonych, miejscowych zmian opryszczkowych nie ma konieczności odbywania konsultacji z lekarzem. Z powodzeniem można radzić sobie z nimi, stosując leki i preparaty dostępne bez recepty oraz domowe sposoby na opryszczkę. Do lekarza o pomoc należy jednak zwrócić się wtedy, gdy zmiany opryszczki są rozległe i towarzyszą im objawy ogólne jak gorączka, ból mięśni czy złe samopoczucie.

Opryszczka – leczenie

Sposób leczenia opryszczki zależy od jej postaci i stopnia nasilenia objawów. Na łagodne zmiany można miejscowo stosować leki na opryszczkę o przeciwwirusowym działaniu (np. acyklowir, denotywir, dokozanol), a także preparaty zmniejszające objawy oraz wysuszające grudki i krostki takie jak maści i kremy na opryszczkę. Pomocne w walce z opryszczką mogą okazać się także naturalne sposoby, np. eteryczny olejek herbaciany. Przy opryszczce narządów płciowych leczenie miejscowe nie przynosi efektów.

W cięższych postaciach opryszczki leczenie obejmuje ogólnoustrojowe podawanie leków przeciwwirusowych. Postępowanie to zmniejsza nasilenie objawów zakażenia, jednak nie eliminuje wirusa z organizmu ani nie zmniejsza częstości i ciężkości nawrotów opryszczki.

Ile trwa opryszczka? Czas występowania objawów opryszczki jest kwestią indywidualną, zazwyczaj jednak znikają po 10–12 dniach.

Jak zapobiegać nawrotom opryszczki?

Nawrotów opryszczki nie zawsze da się uniknąć, można jednak zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia. Profilaktyka powinna obejmować:

  • stosowanie zbilansowanej diety,
  • nawilżanie skóry od zewnątrz i od środka,
  • wspieranie odporności,
  • przestrzeganie zasad higieny,
  • częste mycie rąk.

Ponadto należy unikać kontaktów fizycznych z zarażonymi osobami oraz dzielenia się z nimi przedmiotami codziennego użytku takimi jak sztućce, ręczniki czy kosmetyki.