Czyrak, kiedyś określany nazwą furunkuł (od łac. furunculus), ma postać czerwonego wykwitu na skórze, z widocznym czopem ropnym. Jest to zmiana o charakterze zapalnym, spowodowana zakażeniem bakteryjnym. Czyraki są całkowicie wyleczalne. Jak dochodzi do rozwoju czyraka? Jakie są objawy zakażenia? Jakie są metody leczenia czyraków? O tym przeczytacie w poniższym wpisie.

Czyrak – co to takiego? Przyczyny rozwoju

Czyrak to rozlane, ropne zapalenie mieszka włosowego i tkanek go otaczających. Przebiega z wytworzeniem czopa martwiczego. Do rozwoju czyraka dochodzi wskutek zakażenia bakteriami Gram-dodatnim, głównie z rodzaju Staphylococcus aureus – gronkowcem złocistym. W przypadku licznych, nawracających czyraków zmiany określa się jako czyraczność lub jako czyrak mnogi. Jeżeli pojedyncze zmiany łączą się w jedną całość, wówczas mówimy o powstaniu czyraka gromadnego, inaczej karbunkuła. Zmiana ta najczęściej występuje na karku lub w okolicy grzbietu szyi.

Czyraki mogą występować na różnych częściach ciała, pokrytych włosami. Najczęściej obserwuje się zmiany:

  • na twarzy,
  • na karku,
  • pod pachami,
  • na pośladkach,
  • na udach,
  • w okolicach krocza,
  • na klatce piersiowej.

Szczególnie niebezpieczne dla zdrowia mogą się okazać zmiany na twarzy – na wardze górnej, nosie, w rejonie oczu, ponieważ występują w tych okolicach połączenia z żyłami mózgowia. Może to stać się przyczyną zakażenia o znacznie poważniejszych konsekwencjach dla naszego zdrowia, na przykład bakteryjnego zakażenia opon mózgowych. Ponadto, gronkowiec złocisty może spowodować, przechodząc do krwi, zakażenie ogólne organizmu. Osoby z osłabionym układem odpornościowym są bardziej narażone na rozwój czyraków. Wynika to z większej podatności na rozwój zakażenia bakteryjnego. Wśród nich wymienia się osoby chorujące na AIDS, przewlekle leczone glikokortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi oraz cierpiące na cukrzyce, niewydolność nerek czy też niewydolność wątroby. Czyraki częściej występują również u osób z atopowym zapaleniem skóry oraz z łuszczycą. Wśród innych czynników, które mogą predysponować do powstania czyraków można także wymienić:

  • niedobory witamin,
  • podeszły wiek,
  • nadmierne spożywanie alkoholu,
  • nadwagę i otyłość.

Czyrak – objawy

W pierwszej fazie rozwoju czyrak przypomina zapalenie mieszków włosowych. Pojawia się opuchnięta, bolesna, czerwona zmiana rumieniowo – naciekowa. W kolejnej fazie dochodzi do rozwoju guzka. Następnie, po około 4–6 dniach, guzek przekształca się w krostę, która ulega martwicy. Powstaje czop martwiczy. Zmianom towarzyszy ból i stan zapalny, niekiedy gorączka. Następnie dochodzi do samoistnego pęknięcia krosty. Pęknięcie czyraków wiąże się zwykle z powstaniem zagłębionej blizny. Nie należy samodzielnie wyciskać czy też nakłuwać czyraków. Może to spowodować rozsiew bakterii na inne, zdrowe tkanki. W niektórych przypadkach obserwuje się powiększenie węzłów chłonnych i nadmierne zmęczenie.

W celu uniknięcia zakażenia bakteriami, które może doprowadzić do powstania czyraka czy też czyraków, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób chorujących na schorzenia wymienione w poprzednim akapicie. Dodatkowo osoby z grup o zwiększonym ryzyku powinny zadbać o dietę, odporność. W przypadku cukrzycy czy też niewydolności nerek należy regularnie kontrolować przebieg schorzeń.

Rozpoznanie czyraka

Rozpoznanie czyraka ustala lekarz, głównie w oparciu o wywiad i obraz kliniczny zmiany. Wśród pytań, które mogą się pojawić występują zapytania o czas, w którym powstała zmiana czy też o choroby współistniejące. W niektórych przypadkach zaleca się wykonanie dodatkowego badania mikrobiologicznego na podstawie wymazu z powstałych zmian na skórze. Badanie pozwala na określenie wrażliwości bakterii na antybiotyki i tym samym umożliwia zastosowanie skutecznego i właściwie dobranego leczenia. Wykonanie antybiogramu jest szczególnie przydatne w przypadku czyraków mnogich i nawracających.

Metody leczenia czyraka

Leczenie czyraków zależy od wielkości i stopnia zaawansowania zmiany. Czyraki należą do zmian całkowicie wyleczalnych, pod warunkiem podjęcia właściwego leczenia, przestrzegania zaleceń lekarskich i zasad higieny osobistej. Nie należy samodzielnie przekłuwać ropnego czopa martwiczego. Może to spowodować nasilenie się stanu zapalnego oraz zakażenie zdrowych tkanek. Leczenie czyraka czy też czyraków opiera się głównie na zastosowaniu leków o działaniu przeciwbakteryjnym – antybiotyków. Najczęściej stosuje się doustne leki z grupy penicylin oraz cefalosporyn. Nie zaleca się nacinania czyraków. Wyjątek stanowi czyrak gromadny. Wymaga to jednak podania ogólnoustrojowego antybiotyku. W początkowej fazie można stosować okłady z maści ichtiolowej, która wykazuje działanie antybakteryjne, ściągające i dodatkowo ułatwia odchodzenie ropy. W aptekach są również dostępne bez recepty maści przeciwbakteryjne, które również można zastosować miejscowo w początkowej fazie rozwoju czyraków.