2022-04-11. Autor:  mgr farm Natalia Kowalewska  

Prawidłowe odżywienie organizmu w czasie leczenia i rekonwalescencji odgrywa kluczową rolę - warunkuje skuteczność terapii, poprawia stan odżywienia, a także wpływa pozytywnie na jakość życia.

Najczęściej to choroba zmienia potrzeby żywieniowe, co może wynikać ze zwiększonego zapotrzebowania organizmu na składniki odżywcze. W konsekwencji pacjenci w czasie leczenia czy rekonwalescencji niejednokrotnie doświadczają zaburzeń stanu odżywienia, w tym szczególnie niedożywienia. Warto więc w tym czasie zadbać o odpowiednie wsparcie żywieniowe, które powinno stanowić nieodłączny element postępowania, zwłaszcza w chorobie nowotworowej. Pomocne w tym przypadku może okazać się zastosowanie żywności medycznej.

Przyczyny niedożywienia

Problem niedożywienia w większości przypadków jest związany z chorobą i może być spowodowany:

  • niewystarczającym spożyciem niezbędnych składników pokarmowych,
  • zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu,
  • wzmożoną utratą składników odżywczych, co może wynikać z zaburzeń trawienia czy wchłaniania,
  • zwiększonym wydatkiem energetycznym organizmu.

Dlaczego warto zadbać o prawidłowe odżywienie organizmu w czasie leczenia i rekonwalescencji?

Stan odżywienia wpływa istotnie na przebieg leczenia, jak i rekonwalescencję. Wsparcie żywieniowe w tym okresie, a tym samym prawidłowe odżywienie organizmu może mieć wpływ na:

  • zwiększenie skuteczności terapii,
  • skrócenie pobytu w szpitalu,
  • ograniczenie ryzyka wystąpienia wielu powikłań,
  • skrócenie czasu rekonwalescencji.

Niedożywienie w onkologii

Z niedożywieniem zmaga się większość pacjentów cierpiących na chorobę nowotworową. W tym przypadku nieprawidłowy stan odżywienia może wynikać również z miejscowego wzrostu guza, co może mieć wpływ na ograniczony apetyt, odczuwanie bólu, zaburzenia połykania, czy wczesne odczuwanie sytości. Co więcej, samo leczenie onkologiczne (w tym zabiegi chirurgiczne, chemioterapia lub radioterapia) również może skutkować ograniczonym przyjmowaniem pokarmów. Nieprawidłowe odżywienie organizmu utrudnia leczenie onkologiczne, co może skutkować koniecznością odroczenia terapii. Niedożywienie może także mieć wpływ na wydłużenie czasu rekonwalescencji. W tym przypadku skutecznym wsparciem żywieniowym dla pacjentów onkologicznych, którzy borykają się z niedożywieniem lub są zagrożeni jej rozwojem może być żywność medyczna.

Żywność medyczna jako wsparcie żywieniowe

Żywność medyczna to preparaty przeznaczone dla osób, które potrzebują dodatkowego wsparcia żywieniowego, ze względu na niedożywienie lub ryzyko rozwoju niedożywienia. Produkty te charakteryzuje celowo dostosowany skład do potrzeb żywieniowych pacjentów. Ich zastosowanie może być przydatne w sytuacji, gdy wraz z codzienną dietą nie ma możliwości na pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze we właściwej ilości.

Doustne preparaty odżywcze mogą być stosowane jako uzupełnienie diety lub jako jedyne źródło pożywienia i mogą występować zarówno w płynnej, jak i sproszkowanej formie. Warto pamiętać, że żywność ta powinna być stosowana pod kontrolą lekarza. W zależności od potrzeb żywieniowych pacjenta, doustne preparaty odżywcze mogą zawierać dodatek lub też większe ilości konkretnych składników, czy też jeden wybrany składnik. Wyróżnić można np. preparaty wysokoenergetyczne, wysokobiałkowe, z dodatkiem błonnika, czy też charakteryzujące się niskim indeksem glikemicznym. Przykładem preparatu wysokobiałkowego jest Resource Protein. Może być on szczególnie pomocny dla pacjentów onkologicznych, u których zapotrzebowanie na białko wzrasta o niemal 70%. Resource Protein może być również zastosowany w połączeniu z Resource Refresh , czyli wysokoenergetycznym preparatem odżywczym, który może stanowić dodatkowe uzupełnienie terapii żywieniowej. Włączenie do codziennej diety doustnych preparatów odżywczych może wesprzeć żywieniowo organizm, zarówno w trakcie leczenia onkologicznego, jak i wspomóc regenerację organizmu w okresie rekonwalescencji. Innym przykładem żywności medycznej może być również wysokoenergetyczny preparat Resource 2.0, wysokoenergetyczny preparat Resource 2.0+Fibre  z dodatkiem błonnika, wysokoenergetyczny i wysokobiałkowy preparat Resource Diabet Plus o niskim indeksie glikemicznym, czy koncentrat białka w proszku Resource Instant Protein.

Zalety żywności medycznej

Główne zalety doustnych preparatów odżywczych to:

  • skoncentrowany skład - znaczna ilość składników odżywczych oraz kalorii w niewielkiej objętości,
  • możliwość dopasowania preparatu do indywidualnych potrzeb żywieniowych, w zależności od danej jednostki chorobowej,
  • wygodne stosowanie produktu, który jest gotowy do użycia, ale może być też dodawany do tradycyjnych posiłków.
 
Kiedy wskazane jest zastosowanie żywienia medycznego?

Żywność medyczna w postaci doustnych preparatów odżywczych (np. Resource Protein ) może zostać zarekomendowana każdemu pacjentowi, który za pomocą tradycyjnej diety nie jest w stanie dostarczyć wszystkich składników pokarmowych w odpowiedniej ilości. Taka żywność powinna być stosowana po konsultacji z lekarzem, który wskaże jej odpowiedni rodzaj i formę.

A co w przypadku występowania działań niepożądanych leczenia?

Uciążliwe objawy, które mogą pojawić się w wyniku leczenia, jak i przebiegu choroby, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia niedoborów żywieniowych. W zależności od rodzaju objawów, możesz zastosować odpowiednie zalecenia dietetyczne, które mogą mieć wpływ na ich złagodzenie. Poniżej znajdziesz wskazówki żywieniowe do kilku z nich.

  1. Zaparcia - mogą dotykać szczególnie pacjentów przyjmujących opioidy - w tym przypadku pomocne może okazać się stopniowe zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego (zawartego np. w produktach pełnoziarnistych, owocach, warzywach, orzechach) wraz z odpowiednią podażą płynów. Jeżeli cierpisz na zaparcia lub chcesz zatroszczyć się o ilość i jakość mikrobioty jelitowej, możesz skonsultować z lekarzem zastosowanie preparatu OptiFibre. Jest to błonnik PHGG w 100% pochodzenia roślinnego, którego zastosowanie pozwala na złagodzenie uciążliwych dolegliwości, takich jak zaparcie, gazy czy wzdęcia, a także na przywrócenie równowagi mikrobioty jelitowej.
  2. Nudności - pomocne może okazać się częstsze spożywanie małych porcji posiłków - lekkostrawnych, chłodnych, o słabym zapachu. Bardzo ważne jest dostarczanie płynów z elektrolitami. Wskazane są pokarmy takie, jak zupy krem, koktajle owocowe, musy z warzyw i owoców, galaretki, budynie czy naleśniki.
  3. Biegunka - zaleca się zastosowanie diety BRAT, która opiera się na spożyciu produktów, takich jak banany mało dojrzałe, ryż biały, jabłko pieczone lub gotowane oraz tosty pszenne. Ważne jest również uzupełnianie wody oraz elektrolitów. Do produktów o działaniu zapierającym można zaliczyć również jajka na twardo, gorzką czarną herbatę, gotowane warzywa korzeniowe czy sok z marchwi.

 

 

Piśmiennictwo:

  1. Kłęk S. Leczenie żywieniowe w onkologii. Onkologia w Praktyce Klinicznej 2011; 7(5): 269-73.
  2. Kłęk S., Jankowski M., Kruszewski W. J., Fijuth J., Kapała A., Kabata P., Wysocki P., Krzakowski M., Rutkowski P. Clinical nutrition in oncology: Polish recommendations. Oncology in Clinical Practice 2015; 11: 172–188.
  3. Tokajuk A., Car H., Wojtukiewicz M. Z. Problem niedożywienia u chorych na nowotwory. Medycyna Paliatywna w Praktyce 2015; 9(1): 23–29.
  4. Muscaritoli M., Arends J., Bachmann P., Baracos V., Barthelemy N., Bertz H., Bozzetti F., Hütterer E., Isenring E., Kaasa S., Krznaric Z., Laird B., Larsson M., Laviano A., Mühlebach S., Oldervoll L., Ravasco P., Solheim T. S., Strasser F., de van der Schueren M., Preiser J.-C., Bischoff S. C. ESPEN practical guideline: Clinical Nutrition in cancer. Clinical Nutrition 2021; 40:2 898-2913.
  5. Saunders J., Smith T. Malnutrition: causes and consequences. Clinical Medicine 2010; 10 (6): 624–627.

 

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Resource Protein - do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia i/lub w przypadku ryzyka niedożywienia, któremu może towarzyszyć zwiększone zapotrzebowanie na białko. Resource Refresh - do postępowania dietetycznego u pacjentów onkologicznych z zaburzeniami zmysłu smaku związanymi z radioterapią lub chemioterapią, niedożywionych lub z ryzykiem wystąpienia niedożywienia. OptiFibre - do postępowania dietetycznego u pacjentów z zaburzeniami funkcjonowania jelita grubego w celu ułatwienia wydalania resztek pokarmowych w zaparciach.