Antyoksydanty to substancje zyskujące dużą popularność szczególnie w kontekście ochrony przeciwstarzeniowej oraz tematyki nowotworów. Substancje te zwalczają skutki stresu oksydacyjnego, negatywnie wpływającego na cały organizm.

Czym są antyoksydanty? Gdzie można je znaleźć? Jaką rolę pełnią w organizmie i czy faktycznie mogą chronić przed rakiem? Sprawdź!

Co to są antyoksydanty?

Antyoksydanty, czyli inaczej przeciwutleniacze, to związki chemiczne, dzielące się na egzogenne i endogenne. Aminokwasy endogenne to te, które organizm samodzielnie potrafi wytwarzać, natomiast egzogenne – muszą być dostarczone z zewnątrz, z pożywieniem. Jednym z najpopularniejszych antyoksydantów jest witamina C.

Antyoksydanty stoją na straży komórek, chroniąc przed ich destrukcją oraz procesami starzeniowymi. Wynika to z ich najważniejszej właściwości – zwalczania skutków wolnych rodników, powstających na skutek stresu oksydacyjnego.

Stres antyoksydacyjny powstaje na skutek zaburzenia równowagi między produktami ubocznymi przemian metabolicznych (wolnymi rodnikami), a zdolnością do ich usuwania. Gdy w organizmie dochodzi do takiego zaburzenia, komórki ulegają uszkodzeniom, a to z kolei sprzyja różnym procesom destrukcyjnym w ich strukturze bądź funkcjonowaniu.

Antyoksydanty – właściwości. Jaką pełnią rolę w organizmie?

Antyoksydanty pełnią przede wszystkim rolę obronną w organizmie. Zapobiegając destrukcji struktur komórkowych, odgrywają znaczenie w wielu schorzeniach z różnych dziedzin. Przede wszystkim antyoksydanty ograniczają ryzyko rozwoju:

  • cukrzycy,
  • miażdżycy,
  • astmy,
  • zaćmy,
  • choroby Parkinsona,
  • innych chorób serca.

Wolne rodniki powstają pod wpływem takich czynników jak stres, promieniowanie UV czy dieta. Stanowią one zwykle stały element naszego życia, dlatego tak ważne jest ich uzupełnianie wraz dietą lub dodatkowo suplementacją. Oprócz właściwości zdrowotnych, antyoksydanty chronią przed procesami starzeniowymi, wpływającymi m.in. na rozwój zmarszczek.

Czy antyoksydanty chronią przed nowotworem?

Rozwój komórek nowotworowych zachodzi pod wpływem uszkodzenia ich struktury DNA. Antyoksydanty, dzięki swoim właściwościom ochronnym, zapobiegają wszelkim destrukcjom w obrębie struktury komórki, dzięki czemu ograniczają ryzyko rozwoju nowotworu. Osobom z diagnozą nowotworową, antyoksydanty pomagają w ograniczeniu dalszych transformacji komórkowych, wpływających na gorsze rokowania choroby.

Najważniejsze antyoksydanty – które to z nich?

Do najważniejszych antyoksydantów, oprócz witamin, zalicza się:

  • cynk,
  • koenzym Q10,
  • falwonoidy,
  • antocyjany,
  • polifenole.

Antyoksydanty – cynk

Cynk jest jednym z podstawowych składników mineralnych, które muszą być dostarczone do organizmu w odpowiedniej ilości. W przeciwnym razie dochodzi do zaburzeń w wielu procesach organizmu. Oprócz silnych właściwości antyoksydacyjnych, cynk wpływa również na odporność i syntezę niektórych hormonów. Ma również wpływ na zwiększenie ruchliwości plemników (wspomaga płodność) oraz kondycję skóry, włosów i paznokci.

Koenzym Q10

Koenzym Q10 to kolejna substancja o silnym działaniu antyoksydacyjnym. Koenzym Q10 jest znany przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwzmarszczkowych i w tym znajduje największe zastosowanie. Oprócz tego, jako antyoksydant, ogranicza pozostałe skutki działania antyoksydantów.

Flawonoidy

Flawonoidy oprócz właściwości antyoksydacyjnych, wpływają korzystnie m.in. na naczynia krwionośne wzmacniając ich ścianki. Wspomagają procesy ochronne skóry, ograniczające wnikanie promieni UV w głębsze struktury naskórka. Mają właściwości przeciwzapalne oraz ograniczają ryzyko rozwoju miażdżycy. Dodatkowo swoją budową nieco przypominają estrogeny, dlatego mogą przynieść ulgę w okresie menopauzy, łagodząc towarzyszące jej dolegliwości.

Antocyjany

Antocyjany to inaczej barwniki roślinne. Substancje te działają antyoksydacyjne oraz uszczelniają naczynia krwionośne. Często są wykorzystywane jako naturalne konserwanty, z kolei w kosmetyce – stosuje się je w celu zwiększenia odporności na wnikanie promieni UV w naskórek.

Polifenole

Polifenole to substancje zarówno naturalnie występujące, jak i wytwarzane syntetycznie. Poza zwalczaniem wolnych rodników, pełnią jeszcze kilka istotnych funkcji w organizmie, takich jak:

  • regulacja syntezy hormonu wzrostu,
  • wzmocnienie odporności,
  • ochrona przed promieniowaniem UV.

Antyoksydanty – które witaminy są do nich zaliczane?

Antyoksydantami są również niektóre witaminy. Należą do nich:

Witamina C znana jest jako witamina odporności. Oprócz tego jednak ma szerokie zastosowanie antyoksydacyjne, a także korzystnie wpływa na kondycję naczyń krwionośnych. Dodatkowo witamina C ma również zastosowanie w łagodzeniu przebarwień.

Z kolei witamina E od lat cieszy się tytułem „witaminy młodości” dzięki swoim silnym właściwościom przeciwzmarszczkowym oraz nawilżającym naskórek. Witamina A, oprócz działania antyoksydacyjnego, znana jest jako witamina dla oczu. Wspomaga zachowanie tego narządu wzroku w dobrej kondycji oraz ogranicza m.in. ryzyko rozwoju tzw. kurzej ślepoty.

Antyoksydanty w diecie – w czym można je znaleźć?

Antyoksydanty to dość różnorodna grupa produktów. Można je znaleźć m.in. w:

  • żółtkach jaj,
  • cytrusach,
  • szpinaku,
  • brukselce,
  • papryce czerwonej,
  • jagodach,
  • jarmużu,
  • zielonej i czarnej herbacie,
  • czerwonym winie,
  • roślinach strączkowych,
  • orzechach.

Antyoksydanty – suplementacja. Kiedy warto po nią sięgnąć?

Antyoksydanty w postaci suplementów powinny być dostarczone tylko wówczas, gdy ich dostarczenie wraz z dietą w pełnym zapotrzebowaniu jest niemożliwe lub utrudnione. W przeciwnym przypadku zawsze warto zacząć od ich dostarczenia wraz z dobrze zbilansowaną dietą.